Historisch voorbeeld en koloniale geschiedenis
In 1628 werd in Amsterdam een zandstenen portaal in besteld, dat al na drie maanden naar Oost-Indië werd verscheept. Het was bestemd voor de vesting Batavia op Java, waar het zou worden gebruikt als decor voor de zeewaarts gerichte toegangspoort. Batavia werd in 1619 gebouwd door de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) onder gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen. Zo creëerde hij de hoofdstad van Nederlands-Indië voor de VOC, die de belangrijkste pijler van de VOC in Azië werd voor militaire operaties en handel. De stad was gebouwd op de ruïnes van Jayakarta. De VOC had eerder een conflict uitgelokt met de lokale machthebbers om Jayakarta te vernietigen en daar het nieuwe hoofdkwartier te bouwen. Coen liet vervolgens alle als Javaans omschreven mensen verdrijven en bouwde meteen een vesting en een geplande stad naar Nederlands model. Meer dan de helft van de bevolking van Batavia bestond in die tijd uit tot slaaf gemaakten, plus arbeiders uit de Molukken en Bali, Chinese handelaren en een kleine Nederlandse elite. De VOC probeerde haar positie in de regio te consolideren en breidde de militaire installaties van Batavia steeds verder uit. In dit kader werd het zandstenen portaal voor het fort besteld. Het was bedoeld om de vermeende culturele en militaire dominantie van de Nederlanders te symboliseren.
Het is bewezen dat de zandsteen voor het portaal afkomstig is uit het graafschap Bentheim. Het werd bewerkt door steenhouwers in Amsterdam en vervolgens geladen op het VOC-schip “Batavia”, dat in 1628 vertrok. Al in die tijd was er een levendig scheepvaartverkeer van de VOC naar Oost-Indië, waarbij veel van de matrozen en soldaten aan boord van de schepen ook uit het graafschap Bentheim en de omliggende streken kwamen. Voor deze mensen was de VOC meestal de poort naar de wereld. Mensen uit alle lagen van de bevolking werden door de VOC ingehuurd. Dit getuigt ook van de internationale netwerkvorming van de VOC. Op deze manier wist ze haar handelsroutes in stand te houden. In 1629 liep het schip “Batavia” voor de kust van Australië aan de grond en zonk. Hierdoor heeft het portaal nooit de beoogde bestemming, Batavia, bereikt.
De geschiedenis van dit bouwwerk is, naast andere belangrijke aspecten, ook bedoeld om een kritisch onderzoek naar onderdrukking en uitbuiting aan te moedigen. Tegelijkertijd is het bedoeld als een “sterk symbool van begrip tussen mensen met verschillende culturele achtergronden”. (Citaat uit de begroeting van de Indonesische ambassade bij de opening van het portaal).